Advies

Nieuwe stadsmuseale functie


Volgend op het Cultuurplanadvies 2021-2024 van de RRKC werkt een kwartiermaker in opdracht van het college van B&W aan een Nieuwe stadsmuseale functie (NSF) voor Rotterdam. In een briefadvies over het rapport van de kwartiermaker adviseert de RRKC om in de experimenteerfase de verschillende mogelijkheden voor de NSF te verkennen, zonder de huisvesting al vast te leggen. Het ontwikkelen van de NSF vraagt om geduld en een solide basis voor samenwerking in een sector die zich kenmerkt door versnippering.

LEES HIER HET ADVIES

Achtergrond

Op 17 juni 2020 adviseerde de RRKC in het kader van het Cultuurplan 2021-2024 om Museum Rotterdam te sluiten. De RRKC stelde als alternatief voor een Nieuwe stadsmuseale functie te laten uitwerken waarin zowel de collectie, de visie, samenwerkingsverbanden en het publieke aspect opnieuw worden ingevuld. Voor de uitwerking van deze functie adviseerde de Raad een kwartiermaker aan te stellen.

Het college en de gemeenteraad namen het advies van de RRKC over de stadsmuseale functie in grote lijnen over. De wethouder Cultuur Said Kasmi koos ervoor om, in overleg met Museum Rotterdam, eerst een Verkenner aan te stellen. Deze inventariseerde mogelijke scenario’s en hun draagvlak. Op basis van het rapport van de verkenner besloot het college daarna een kwartiermaker aan te trekken. Deze kwartiermaker kreeg de opdracht om de scenario’s die door de verkenner waren voorbereid uit te werken voor een Nieuwe stadsmuseale functie in Rotterdam. Zowel over de rapporten van verkenner als de kwartiermaker heeft de RRKC advies gegeven.

Tweede advies over het rapport van de kwartiermaker

Het tweede advies van de RRKC over de Nieuwe stadsmuseale functie richt zich op het rapport ‘Ook van jou!‘ van de kwartiermaker. In dit briefadvies reikt de RRKC bouwstenen aan voor een effectieve uitwerking van de Nieuwe stadsmuseale functie in de concretiseringsfase.  De RRKC heeft veel waardering voor het rapport ‘Ook van jou!‘ van de kwartiermaker. De Raad vindt het positief dat ambities om te komen tot een NSF duidelijk zijn verwoord richting de politiek. De kwartiermaker en stadscurator volgen voor een belangrijk deel de eerdere advisering die de RRKC in mei deed. Dat doen zij in hun opvattingen over de breedte van de NSF en de noodzaak van een gemeenschappelijke aanpak in de sector. Ook delen zij met de Raad de mening dat de huidige loskoppeling van de NSF van de renovatie van de Bibliotheek Rotterdam een goed besluit is. In dit advies benoemt de Raad kernpunten die naar zijn mening cruciaal zijn voor een kansrijke uitwerking van de NSF.

1. Omkering van de strategie: eerst de NSF, daarna de behuizing

De Raad mist in de experimenteerfase de belangrijkste stap: hoe de NSF wordt ontwikkeld en gerealiseerd. De Raad is niet op voorhand tegen een gebouw, maar vindt het te vroeg om in de experimenteerfase deze weg al in te slaan.  Er ontbreekt een afweging over ándere mogelijkheden om de NSF tot zijn recht te laten komen.

2. Coalitie met sturingskracht die de geschiedenis van de stad draagt en maakt

Het ontwikkelen van de NSF vraagt om geduld en een solide basis voor samenwerking in een sector die zich kenmerkt door ‘versnippering’. De Raad adviseert om de ruimte te nemen voor de ontwikkeling van de NSF en samen met betrokkenen in het veld te experimenteren.  De RRKC stelt voor om te beginnen met een kopgroep van vijf musea en erfgoedinstellingen: Museum Rotterdam, Maritiem Museum Rotterdam, Wereldmuseum, Verhalenhuis Belvedère en DIG IT UP. Daarbij moet gestreefd worden naar een grotere openheid en uitwisseling van collecties.

3. Een stichting en kernteam met autoriteit

De Raad adviseert de verantwoordelijkheid voor de NSF bij een nieuwe stichting te leggen en te zorgen dat primair de kopgroep van vijf sturingskracht krijgt. Daartoe moet een stadscurator met gezag in stad en land worden benoemd die leiderschap toont om de NSF goed én gezamenlijk vorm te geven.

4. Legitimering door het gemeentebestuur

De RRKC adviseert een legitimering van de uitwerking van de NSF door middel van een concrete opdracht aan de stichting en een toereikend budget, voor zowel activiteiten als voor de nieuwe organisatie. Het stadsbestuur moet voor de NSF gáán door bestuurlijke dekking te geven aan het kernteam van de stadscurator. In de opdracht van het college moet helder zijn wat de doelstelling is, dat de deelnemende partijen zich daaraan committeren en dat experimenten methodisch worden geëvalueerd en verantwoord.

LEES HIER HET TWEEDE ADVIES

Eerste advies over het rapport van de verkenner

In deze adviesbrief deelt de RRKC zijn zorgen over de invulling van het proces van het college van B&W om tot een goede stadsmuseale functie te komen. Het is een reactie op het rapport van verkenner Johan Moerman ‘Toekomstperspectieven voor de stadsmuseale functie’ (maart 2021) en de opdracht van de afdeling Cultuur en cluster Maatschappelijke Ontwikkeling voor een Kwartiermaker Stadsmuseale functie. De Raad vraagt aandacht voor de reikwijdte van de opdracht aan de Kwartiermaker, de randvoorwaarden waaronder die opdracht vervuld moet worden en het verkrijgen van draagvlak voor de stadsmuseale functie in de stad.

1. Met partners in een brede coalitie

De verkenner voorziet een samenwerking tussen het huidige Museum Rotterdam, het Stadsarchief en Archeologie Rotterdam in een Huis van de Geschiedenis.
Het verhaal van de stad en een Nieuwe stadsmuseale functie moet volgens de RRKC echter ontstaan vanuit een veel bredere coalitie dan deze partijen waarbij alle partners gelijkwaardig zijn. Zo kan worden geput uit collecties van Maritiem Museum Rotterdam en Museum Boijmans Van Beuningen, particuliere musea en de activiteiten van DigItUp en Verhalenhuis Belvedère.

2. Een onafhankelijke partij

In de opdracht van het college aan de kwartiermaker staat dat deze een centrale rol speelt in de heroriëntatie op de rol en functie van Museum Rotterdam.
De RRKC vindt dat de stadsmuseale functie moet worden voorbereid en uitgeoefend door een onafhankelijke partij, die zich niet gebonden moet voelen aan Museum Rotterdam. Verder vindt de Raad het niet wenselijk dat de kwartiermaker op voorhand moet aansluiten op de vernieuwing van de Centrale Bibliotheek.

3. Stadscurator als kwartiermaker

De RRKC pleit er voor de positie van kwartiermaker te laten invullen door een Stadscurator. Dit kan één persoon zijn, of een team van curatoren, tentoonstellingsmakers, en/of kunstenaars. De RRKC vindt meerstemmigheid een belangrijk uitgangspunt voor de stadsmuseale functie, maar benadrukt dat een Nieuwe stadsmuseale functie niet gelijkgesteld moet worden aan een nieuwe museumorganisatie. Activiteiten die voortvloeien uit de stadsmuseale functie – tentoonstellingen, verhalen, debatten en educatieve activiteiten – hoeven niet gebonden moeten zijn aan één (museum)gebouw, maar kunnen in verschillende locaties plaatsvinden. Visie, samenwerkingsverbanden en het publieke aspect worden opnieuw ingevuld. Daarbij zijn zowel de geschiedenis van de stad als de actuele stedelijkheid relevant.

4. Meer tijd nodig

De wens om snel tot concrete invulling van een plan te komen staat haaks op de ruimte die de kwartiermaker moet krijgen voor het ontwikkelen van een goed concept voor de stadsmuseale functie. De RRKC ziet een hogere slagingskans als er meer tijd wordt gereserveerd en adviseert dan ook die tijd te reserveren – en geheel open te laten hoe de stadsmuseale functie wordt ontwikkeld en vorm gaat krijgen.

5. Inhoud eerst en daarna de vorm

Dit proces kan niet slagen als de kwartiermaker zich vooraf moet conformeren aan een optie als Het Huis van de Geschiedenis met daarin de bestaande organisatie van Museum Rotterdam of een optie als het Huis van de Stad waarin wordt voorgesorteerd op het onderbrengen van de functie in de Bibliotheek Rotterdam. De RRKC vindt dat de kwartiermaker/stadscurator de discussie over de inhoud en de taken van de stadsmuseale functie eerst moet voeren en gevoed moet worden met experimenten, evaluaties en de lering die daaruit wordt getrokken.

Wij adviseren het college om op basis van bovengenoemde aandachtspunten en suggesties de opdracht aan de kwartiermaker te verbreden en aanmerkelijk meer tijd in te ruimen voor de uitwerking van de stadsmuseale functie. Eerst de inhoud dan de vorm.

LEES HIER HET ADVIES
Relevante links

ADVIES 2 (november 2021)
Advies RRKC:
Adviesbrief aan College van B&W

Advies Kwartiermaker:
Ook van jou!

Pers
Vers Beton:
Grootse plannen voor een nieuw Stadsmuseum

DIG IT UP
Samen naar een nieuwe stadsmuseale functie

Reactie van het college van B&W op het advies:
Collegebrief aan de Gemeenteraad

Reactie wethouder Kasmi
Lees hier de reactie

ADVIES 1 (mei 2021)
Advies RRKC:
Adviesbrief aan College van B&W

Verkenning:
Toekomstperspectieven voor de stadsmuseale functie

Pers
NRC:
Interview Aad Meijboom, Marc Fonville en Jacob van der Goot

Column Simone da Silva (Dig It Up)

Open Rotterdam:
Vlog bezoek Museum Rotterdam

Reactie wethouder Kasmi
Lees hier de reactie