Rotterdams Wijktheater
Advies
€ 462.500
€ 512.500
€ 462.500
Prijspeil 2020. Bron: Gemeente Rotterdam
Discipline
Samenvatting van het advies
Beoordeling van de aanvraag
De RRKC oordeelt positief over de aanvraag van het Rotterdams Wijktheater (RWT), omdat de organisatie onder de nieuwe directeur op de haar kenmerkende wijze een nieuw en divers publiek laat participeren aan kunst en cultuur. Daarbij wil de instelling er vooral aan werken dat ze haar activiteiten kan continueren.
De organisatie zit stevig in elkaar. Inclusiviteit is een gegeven, al zou RWT daar nog specifieker op kunnen inzetten vanuit een helder geformuleerde visie.
Het RWT speelt een belangrijke rol in de stad waar het gaat om verbindingen tussen het culturele en het sociaal maatschappelijke domein. Daarin zou zij nog meer leidend kunnen zijn op het gebied van opinievorming.
Geadviseerd subsidiebedrag
De Raad adviseert de aanvraag te honoreren met een bedrag van € 462.400, zodat de organisatie de activiteiten kan voortzetten.
Samenvatting van de aanvraag geschreven door de instelling
De missie van het Rotterdams Wijktheater, dat sinds 1992 bestaat, is het produceren en uitvoeren van relevante en herkenbare theatervoorstellingen mét, dóór en vóór mensen uit maatschappelijke groeperingen die niet vanzelfsprekend met theater in aanraking komen. Op participatieve basis, met professionele ondersteuning, maken wij theater dat mensen een stem geeft, lokaal talent ontwikkelt, gemeenschappen versterkt en de community arts zowel nationaal als internationaal verder helpt ontwikkelen. Naast het maken van theatervoorstellingen met Rotterdammers organiseren wij sinds 2001 het International Community Arts Festival (ICAF) dat inmiddels is uitgegroeid tot het meest toonaangevende en grootste community arts festival ter wereld. Op het ICAF staan gemiddeld zo’n 40 gezelschappen geprogrammeerd van letterlijk over de hele wereld.
In de komende cultuurplanperiode zetten we een volgende stap in onze (r)evolutie als sociaal-artistiek gezelschap door nog intensievere verbindingen aan te gaan met maatschappelijke partners enerzijds, en anderzijds door onze deuren open te stellen voor artistieke vernieuwing. Ook omarmen we onze ‘glocal’ (global+local) positie door de inspiratie, perspectief en kennis van buitenlandse projecten te verbinden aan Rotterdamse wijken, gemeenschappen, en culturele- en maatschappelijke organisaties. Dan doen we door het organiseren van internationale uitwisselingsprogramma’s.
Ook hebben we de wens uit te zoomen en te kijken wat al die persoonlijke verhalen en perspectieven samen zeggen over onze samenleving. Om dat breder, sociaal-filosofisch, perspectief te laten zien zullen we de komende vier jaar werken met één overkoepelend thema namelijk; transitie. Rondom dit thema organiseren we parallel aan onze projecten contextprogrammering waarbij we een verbinding maken met andere domeinen zoals sociologie, psychologie of stedenbouwkunde.
Daarnaast versterken we onze samenwerkingen met Rotterdamse (culturele) partners op Zuid zoals Theater Zuidplein en geven we een impuls aan IJsselmonde door in de rol van curator community arts projecten te verbinden aan Islemunda die met bewoners van IJsselmonde worden uitgevoerd. Ook vergroten we de zichtbaarheid van onze projecten en Rotterdammers die eraan meedoen, door een partnerschap aan te gaan met OPEN Rotterdam.
In de komende cultuurplanperiode maken we 2 grootschalige locatievoorstellingen (waarvan 1 met jongeren over straatcultuur en criminaliteit), begeleiden we 2 nieuwe makers die uit de RWT kweekvijver komen, organiseren we 1 ICAF, doen we 3 internationale uitwisselingen (waarvan 1 i.s.m. Rotterdams Zomercarnaval en 1 met als thema armoede).
Ook bieden we per jaar 2 afstudeerstages aan jonge regisseurs, maken een schoolvoorstellingen en blijven we onze kennis en netwerk delen door het verzorgen van workshops op sociale- en kunstvakopleidingen.
Zakelijk is het RWT een stabiele organisatie met een goed weerstandsvermogen. We werken graag samen met andere domeinen (o.a. maatschappelijk), doen coproducties en zijn ondernemend in het werven van aanvullende fondsen voor onze activiteiten (in de toekomst ook Europese subsidies). We hebben een divers team en vinden een open, inspirerende en veilige werkomgeving heel erg belangrijk. Met een nieuwe directeur, die een artistiek-inhoudelijk profiel heeft, hebben we ook een nieuw organogram en een aantal nieuwe functies (o.a. social impact team). Ook maken we structureel ruimte voor artistieke vernieuwing door externe coaches en nieuwe makers een plek in de organisatie te bieden.
Beoordeling van de aanvraag
De Raad vindt dat de visie van het Rotterdams Wijktheater (RWT) sterk naar voren komt in de aanvraag. RWT draagt op een overtuigende manier bij aan de ontwikkeling van het genre community theatre, zowel van het werkveld als van deze kunstvorm. Ook waardeert de Raad de aandacht voor theorievorming. De binding tussen publiek, bijvoorbeeld een community van ex-gedetineerden, en wat op het podium gebeurt, is zeer sterk. De wisselwerking versterkt de inhoud. In de manier waarop doelgroepen betrokken worden evenals in de manier van theatermaken, laat RWT vernieuwende werkwijzen zien op het specifieke gebied van community theater.
Artistieke kwaliteit
De Raad heeft vertrouwen in het vakmanschap van de nieuwe directeur van het Rotterdams Wijktheater (RWT). Haar visie wordt niet overal even concreet, maar de aanzetten zijn goed en geven vertrouwen. Zij moet de tijd krijgen om haar stempel te drukken op de organisatie.
De instelling is omgevingsbewust en de gekozen werkwijze sluit goed aan bij de doelgroepen waarop ze zich richt. De nadruk ligt op het signaleren en op de instroom van talent, maar binnen de nieuwemakers-richtlijn richt RWT zich bijvoorbeeld ook op hen die excelleren op het gebied van community arts-regie. Hier horen ook makers bij die van een erkende kunst- of theatervakopleiding komen.
Het valt op dat steeds meer disciplines een plek krijgen binnen het RWT, waaronder ook kunstvormen die voortkomen uit diverse culturele gemeenschappen. Ook hierin wil men deelnemers laten participeren en niet figureren, zoals ook besloten ligt in het wezen van community arts. Hoe dat in de praktijk precies vorm en inhoud krijgt, wordt in de aanvraag niet heel concreet gemaakt.
Positie in de stad
Zowel internationaal als diep in de wijken is de positie van RWT sterk; de tegenstelling in reikwijdte is mooi en werkt complementair. De aanvrager laat zien wat er speelt op het gebied van community arts en haalt een internationaal netwerk naar Rotterdam, dat in direct contact komt met relevante doelgroepen.
In de wijken werkt RWT samen met Kennis Centrum Rotterdam (KCR) en met het onderwijs, vmbo, mbo en praktijkscholen. Met de standplaats diep in Rotterdam-Zuid, heeft RWT een uitstekend vertrekpunt om onderscheidend te zijn.
RWT bracht veel internationale samenwerkingen tot stand. Het is goed dat de daarmee verworven expertise wordt gedeeld met opleidingen en subsidieverstrekkers. Op grond van de sterke positie die het RWT in de stad inneemt, zou het als een soort mentor voor het veld, collega-instellingen binnen en buiten de stad nog meer kunnen motiveren en stimuleren. Daardoor zou de organisatie nog meer leidend kunnen worden op het gebied van opinievorming.
De Raad onderstreept de toegevoegde waarde van het International Community Arts Festival (ICAF), een festival met een opvallend grote verscheidenheid aan culturele uitingen. De Raad beschouwt het kwaliteitsniveau van het community arts festival als uniek in de wereld en van belang voor de uitstraling van Rotterdam.
Cultureel aanbod
Voor 2021 staat een voorstelling gepland met jongeren die net uit de gevangenis komen. Verder wil RWT kunstvakstudenten en mensen uit de eigen kweekvijver gaan begeleiden bij het maken van hun eigen community arts-voorstelling. Deelname aan het driejaarlijks gehouden ICAF vervult een centrale rol binnen de activiteiten van RWT en bepaalt zijn positie in het veld.
Het Rotterdams Wijktheater richt zich niet zozeer op groei, als wel op bestendiging van zijn activiteiten. RWT borduurt voort op thema’s die al eerder zijn aangekaart. Daarover oordeelt de Raad positief; het gaat daarbij immers om grote, maatschappelijke opgaven die tijd en aandacht vergen voor nader onderzoek.
Tegelijkertijd mist de RRKC een inhoudelijke reflectie op de binnen het huidige cultuurplan gerealiseerde projecten, omdat die de verdere ontwikkeling scherper zichtbaar zou kunnen maken. De Raad kan uit de plannen niet goed opmaken wat de voorgenomen projecten exact inhouden, welk publiek en welke deelnemers bereikt zullen worden en met wie wordt samengewerkt om de artistieke kwaliteit te waarborgen. Ook de rode draad rond het centrale thema ‘Transitie’ is niet altijd even helder in de plannen terug te vinden.
De organisatie van RWT zit goed in haar vel: ze is gaan werken met de cao toneel en dans, en heeft met een adviesbureau de organisatiestructuur doorgelicht. De aanvrager wil niet langer werken met verschillende creative producers en streeft naar één vast team. De organisatie vraagt aanvullende middelen om de werkdruk te verminderen en voor de organisatie van het International Community Arts Festival (ICAF).
De begroting, inclusief toelichting en onderbouwing van het hogere bedrag dat RWT aanvraagt, geeft de Raad het vertrouwen dat de organisatie zakelijk goed in elkaar zit. Vermeldenswaard is ook dat de honoraria zijn gespecificeerd en dat de organisatie over een prima reserve beschikt, die zal worden ingezet voor het verbeteren van de website en voor nieuwe producties. De aanvrager verwoordt zijn zakelijke ambitie goed, bijvoorbeeld door te spreken over ‘anders produceren’ en‘minder produceren zodat we beter kunnen betalen’.
De Raad zet vraagtekens bij de omvang van het kantoor en bij de noodzaak van de functies ‘coördinator bedrijfsvoering’ (0,7 fte) en ‘assistent bedrijfsvoering’. Ook de 1,0 fte voor het ICAF, dat slechts één keer in de drie jaar plaatsvindt, is op zijn minst opmerkelijk.
Fair Practice code
Op het gebied van fair practice heeft het RWT zijn zaakjes beter voor elkaar dan veel andere initiatieven. Daarbij helpt het dat RWT een goede organisatie heeft opgebouwd. Toch vormt de hoeveelheid overwerk van de medewerkers een punt van aandacht. Ondanks de cao worden overuren op dit moment niet gecompenseerd, omdat er gebrek is aan financiële middelen. De € 25.000 extra vraagt RWT aan in het kader van de Fair Practice Code; met dit bedrag wil de organisatie het team uitbreiden en de werkdruk verlagen, zodat overwerken niet structureel nodig is. De aanvrager geeft duidelijk aan dat fair pay consequenties heeft; als de subsidie gelijk blijft, kan RWT bij toepassing van fair pay minder produceren.
Financieringsmix
RWT is te zeer afhankelijk van subsidies, wat de organisatie kwetsbaar maakt. De Raad vindt dat de organisatie niet goed genoeg heeft nagedacht over strategieën om de financieringsmix te versterken. De Raad ziet niet hoe de middelen uit de internationale financieringsbronnen terechtkomen in de organisatie. Op de begroting staat € 30.000 aan publieksinkomsten, maar sponsorinkomsten ontbreken. Ook in de toelichting wordt daar niet aan gerefereerd. Dat draagt niet bij aan de transparantie. Zelf geeft de aanvrager aan niet te willen rekenen op onzekere inkomsten van sponsors en fondsen, en heeft die daarom niet opgenomen in de begroting. De Raad ziet wel mogelijkheden om semi-structurele bijdragen te genereren uit sponsoring en van fondsen. De organisatie zou hoe dan ook iets ondernemender te werk mogen gaan.
De aanvrager ziet de Code Diversiteit en Inclusiviteit als vanzelfsprekendheid, wat blijkt uit de projecten. Het concept community theatre sluit dan ook naadloos aan op inclusie. Men zorgt dat de voorstellingen rolstoeltoegankelijk zijn, de lage prijzen bieden mogelijkheden om nieuwe publieksgroepen te bereiken, en de organisatie denkt na over de inzet van een doventolk. Daarnaast werkt RWT met urban- en grassrootsorganisaties diversere en nieuwe doelgroepen aan te spreken. Toch ontbreekt een heldere visie op inclusie en diversiteit voor de komende jaren. Daarbij zou de vraag centraal moeten staan hoe de omgeving waarin RWT werkt, van invloed is op de ontwikkeling van de organisatie zelf.
Publiek
RWT heeft een relatief groot bereik onder ‘wijkgerichte vrijetijdsgenieters’, ‘mondiale cultuurvermijders’ en ‘stedelijke toekomstbouwers’. Rotterdam is een stad met veel laagopgeleiden, veel van hen wonen in aandachtsgebieden. Dat zijn ook de plekken waar RWT zich vooral op richt. Dat er regelmatig in buurthuizen of andere wijkaccommodaties gespeeld wordt, vindt de Raad proactief en verstandig. De publieksbenadering via maatwerk houdt daar niet op; RWT geeft ook voorstellingen op scholen, vooral het vmbo en het mbo. Dat sluit goed aan bij de missie en de visie van de organisatie.
Het ICAF bereikt daarnaast ook heel andere doelgroepen, zoals kunstenaars, beleidsmakers en delegaties van fondsen. Het RWT vernieuwt zijn publiek bijna automatisch door de grote verscheidenheid aan projecten en aandachtsgebieden.
RWT doet aan publieksonderzoek, maar uit de aanvraag wordt niet duidelijk om welke doelgroepen, aantallen en groei het gaat. Een heldere ontwikkeling in de bereikte doelgroepen ontbreekt dan ook. Juist omdat community arts iets teweegbrengt in een wijk – wat verandert er door de inspanningen, welke problemen worden aangepakt en hoe is dit van invloed op de identiteit en de rol van de organisatie? – zou dit een speerpunt voor de organisatie moeten zijn.
Personeel
Opvallend voor een organisatie die aangeeft diversiteit in haar DNA te hebben, is dat culturele diversiteit slechts mondjesmaat zichtbaar wordt in de samenstelling van het personeel. Om de verhalen van de verschillende doelgroepen op Zuid te kunnen waarderen en te vertalen naar het podium, is het noodzakelijk dat voldoende medewerkers deze verhalen goed kennen. Community theater moet immers niet voorschrijven, maar spelers met hun verhalen moeten centraal staan. Gelukkig vormen de makers met wie RWT samen werkt, wel een cultureel diverse groep en halen ze een gemêleerd publiek binnen.
Het Social Impact Team van RWT gaat verbindingen aan met andere domeinen en trekt die door tot op beleidsniveau. Dit team heeft verschillende organisaties onder de loep genomen en zich daarbij laten inspireren door een aantal nieuwe of andersoortige functies, wat tot innovatie leidt.
Omdat RWT de nadruk legt op voortbouwen en continueren, ziet de Raad niet veel inhoudelijke vernieuwing. De voorgenomen samenwerking met nieuwe makers die nieuwe genres introduceren, zal wel voor innovaties zorgen. Ook de samenwerking met het Zomercarnaval verdient vermelding. De Raad is hierover positief en ziet met belangstelling uit naar de concrete resultaten van deze samenwerking.
RWT gaat veel maatschappelijke samenwerkingen aan, van jeugdgevangenissen tot beleidsmakers. Bovendien deelt de organisatie haar expertise en ziet partners gedurende het gehele proces als mede-eigenaars. De samenwerking met mbo en kunstvakopleidingen is sterk, daarmee vormt de aanvrager zijn eigen kweekvijver.
De samenwerkingsverbanden bínnen het culturele veld zouden volgens de Raad steviger en uitdagender kunnen. Door onverwachte partners te zoeken kunnen nieuwe cross-overs ontstaan. Dat zou een aanstekelijk effect kunnen hebben op de hele organisatie.
geadviseerd subsidiebedrag
De RRKC adviseert de aanvraag van het Rotterdams Wijktheater te honoreren met een bedrag van € 462.400, zodat het de activiteiten daarmee kan continueren en de organisatie kan verstevigen.