Rotterdam Unlimited

De connectie tussen beide ‘oude’ onderdelen wordt gelegd met het toegevoegde onderdeel BATTLE OF DRUMS, waarmee de straatparade de podiumprogrammering ontmoet. Het profiel van RU beweegt zich tussen traditie en vernieuwing en is in de kern superdivers en authentiek: een puur Rotterdams evenement met internationale allure.

Artistieke kwaliteit
De drumbattles zijn van hoog niveau en de keus voor de artiesten is goed, evenals de aansluiting bij het publiek. Uit de aanvraag blijkt echter niet duidelijk op welke manier de BATTLE OF DRUMS verbonden is met het podiumprogramma; bij de straatparade is dit wel duidelijk.

De kwaliteit van de parade wordt vooral gestuurd door de deelnemende groepen zelf en krijgt richting door de jurering door de jaren heen. De parade is dus niet in eerste instantie afhankelijk van artistieke keuzes van de organisatoren.
Het onderdeel BATTLE OF THE DRUMS is bottom-up geprogrammeerd, in samenwerking met de SKVR en de groepen zelf. Dit maakt het evenement muzikaal verrassend en qua vormgeving interessant, maar ook hier wordt de artistieke rol van RU zelf niet echt zichtbaar. Dat is wel het geval bij de selectie van nationale en internationale acts voor de podiumprogrammering. Die bepaalt RU op basis van beschikbaarheid, naamsbekendheid en uiteraard op de populariteit bij het publiek; hiermee heeft de organisatie veel ervaring.

Tussen de ‘grote namen’ programmeert RU een talentenwedstrijd, die voor de winnende acts veel werk oplevert. RU stelt zich al met al meer dienend en regisserend op dan artistiek bepalend. De kracht van de organisatie ligt in het leggen van de verbindingen en in de productie. In de toekomst kiest het evenement voor curatorschap. De RRKC ondersteunt dit idee en is benieuwd hoe RU dit gaat vormgeven, hoe de diverse rollen en verantwoordelijkheden verdeeld worden en hoe de kwaliteit van het programma wordt bewaakt, evenals de verbinding tussen de programmaonderdelen.

Positie in het culturele veld
Rotterdam Unlimited laat zich met geen enkel evenement in Nederland vergelijken; het is uniek cultureel erfgoed. Voor een festival als dit blijft Rotterdam de meest geschikte stad. Andere steden kijken goed naar RU, en steeds meer organisaties proberen iets soortgelijks uit, maar nergens ontstaat de brede aantrekkingskracht die RU heeft.

Door de grootschalige opzet van het festival is het voor het publiek soms lastig om overzicht te krijgen; hierdoor blijft de publieksbeleving soms wat oppervlakkig, maar als statement blijft ROTTERDAM UNLIMITED een visitekaartje voor Rotterdam en de Rotterdammers, vergelijkbaar met het Britse NOTTING HILL FESTIVAL. Het verschil tussen RU en Notting Hill betreft vooral de participatie. Zo is er in Rotterdam min of meer een ‘waterscheiding’ tussen de deelnemers van de parade, die feestvieren en dansen, en het publiek, dat wel meebeweegt, maar vooral (achter een hek) toekijkt. Ook werkt RU bij de parade nog niet veel met soundsystems, terwijl die bij Notting Hill sfeerbepalend zijn. Ieder soundsystem heeft een eigen publiek, vaak afkomstig uit de eigen wijk, dat achter zijn wagen in de parade aan danst. Ook in Nederland zijn soundsystems in opkomst en die zouden in principe goed passen in het programma van RU.

Meer publieksparticipatie kan vernieuwing in het evenement brengen en sfeerverhogend werken. Om te begrijpen waarom die niet zo groot is, moeten we terug naar de ter ziele gegane Dance Parade, die wel een dergelijk systeem hanteerde, maar juist daardoor niet langer veilig door de smallere gedeeltes van de route heen kon; uiteindelijk was dit een van de argumenten om de Dance Parade niet langer in het centrum van de stad toe te laten. Als RU nu voor dit model zou kiezen, moet de route drastisch worden aangepast. De RRKC is blij dat RU dit concept interessant vindt voor de toekomst, maar begrijpt ook dat het veiligheidsbeleid daarmee mogelijk nog complexer wordt.

De organisatoren willen het evenement niet naar Zuid verhuizen, omdat deelnemers en publiek juist veel waarde hechten aan de centrumlocatie, omdat zij het centrum graag een paar dagen ‘claimen’. Daarmee geeft de stad een geloofwaardig signaal dat ze het evenement serieus neemt. Een locatie op Zuid zou daaraan afbreuk doen. De RRKC is van mening dat als RU één jaar op Zuid gehouden worden, dit wel een interessant experiment zou kunnen zijn.

Rotterdam Festivals zegt over Rotterdam Unlimited: ‘Rotterdam Unlimited is, met het Zomercarnaval als essentieel programmaonderdeel, een van de iconische evenementen van Rotterdam. Het festival heeft een belangrijke (inter)nationale uitstraling en een grote verbondenheid met de zeer diverse identiteit van Rotterdam; een van de prioriteitsthema’s binnen het evenementenbeleid.’

Cultureel aanbod
RU biedt laagdrempelige en toegankelijke publieksactiviteiten en talentontwikkeling. De programmalijn FUTURE LEGENDS is gericht op talentontwikkeling van Rotterdamse opkomende artistiek en organisatorisch talent, vooral vanuit de grassrootsorganisaties. Rotterdam Unlimited claimt hiermee een belangrijke functie in de keten van talentontwikkeling. De Raad vindt echter dat talentontwikkeling meer inhoudt dan jong talent een podium bieden. De plannen bieden voldoende aanknopingspunten om begeleiding van talent in te bedden in de organisatie en haar activiteiten. De RRKC moedigt Rotterdam Unlimited aan hier een visie op te formuleren.

Daarnaast werkt de aanvrager met gastcuratoren om nieuwe inzichten op te doen, te innoveren en voor talentontwikkeling. De RRKC vindt dit initiatief interessant, maar mist een concrete uitwerking hiervan in de aanvraag. De RRKC ziet voor de toekomst ook mogelijkheden op het gebied van cultuureducatie.

Rotterdam Unlimited beschikt over een klein eigen vermogen en de organisatie heeft een hoog risicoprofiel; deze combinatie maakt RU tot een kwetsbaar evenement. Die blijkt allereerst uit de (podium)programmering die niet altijd even goed uit de verf komt; soms komt dat door extreme weersomstandigheden (regen of hitte), soms door herinrichting van de openbare ruimte. Externe factoren spelen een relatief grote rol in het succes van het evenement.

Ten tweede dreigt het gevaar dat DUCOS Productions, de partij die de verliezen opvangt, zich wil terugtrekken uit het festival. Vóór 2024 wil deze organisatie de programmering en de productie overdragen. RU is voornemens ook het toekomstig organisatorisch kader onder de eigen talenten te vinden. Dit is een interessante gedachte, waar de RRKC echter kritisch naar kijkt, omdat het ingediende plan voor deze periode niet concreet maakt welke transitie er precies gaat plaatsvinden en hoe die in de tijd gefaseerd is. De overdracht aan een nieuwe organisator zou bij voorkeur geleidelijk moeten verlopen. Nieuwe kandidaten zouden eigenlijk al klaar moeten staan, bijvoorbeeld in de vorm van een programmaraad, maar op dit moment is nog onbekend hoe en aan wie het evenement kan worden overgedragen. Hiermee geeft de organisatie eigenlijk het signaal af dat financiers een risico nemen als ze nu voor een langere periode geld beschikbaar stellen. DUCOS heeft de twee voormalige festivals min of meer ‘gered’ en staat nu garant voor eventuele verliezen. Vanaf het komende cultuurplan gaat dit veranderen, en er zijn geen reserves om eventuele tegenvallers op te vangen. Dit tekent het evenement: een sterk merk, maar een zwakke financiële positie.

Overdracht aan een nieuwe organisatie leidt daarom tot de vraag: wie staat straks garant voor financiële tekorten, en wat betekent het vertrek van DUCOS voor de andere betrokken organisaties? De RRKC kan zich hiervan nog geen concreet beeld vormen.

Dat de overdracht veel vragen oproept, baart vooral zorgen, omdat RU een complex evenement is, vooral qua veiligheid en openbare orde. Gemeente, Rotterdam Festivals en RU hebben het veiligheidsbeleid gezamenlijk ontwikkeld. De kennis hierover bij de huidige organisatie is bijzonder groot: DUCOS weet niet alleen precies wat werkt en wat niet, ook weet de evenementenorganisatie het beleid op een respectvolle manier over te dragen aan de deelnemers, zodat iedereen zich aan het protocol houdt. De complexiteit van openbare orde en veiligheid zijn moeilijker over te dragen aan opvolgers dan programmering en productie.

Fair Pay
RU geeft het goede voorbeeld als het gaat om de uitwerking van dit thema en heeft het ook redelijk goed op orde. De detaillering laat zien dat de organisatie dit onderwerp serieus neemt en goed heeft doordacht.

Financieringsmix
RU is voor meer dan 70 procent afhankelijk van subsidies. Door externe factoren, zoals beleidskeuzes van de gemeente, zijn de mogelijkheden om eigen (horeca)inkomsten te genereren zeer beperkt. Het evenement zorgt bij omliggende horecazaken voor veel omzet. Zonder structurele sponsors of een aanpassing van dit gemeentelijk beleid zal de kwetsbare financiële positie van RU niet veranderen. Het valt de RRKC op dat sponsors relatief weinig hoeven bij te dragen om hun naam aan het evenement te verbinden, wat veel zegt over de moeite die het kost om sponsors te vinden. Eigenlijk is de gemeente Rotterdam nu de hoofdsponsor. Toch meent de RRKC dat de strategie voor sponsorinkomsten heroverweging verdient, omdat de tijd er rijp voor lijkt. De aandacht voor diversiteit is immers groter dan ooit. Eén grote sponsor vinden blijft misschien ingewikkeld, maar meerdere kleinere sponsoren vinden lijkt niet onmogelijk.

RU spant zich al jaren in voor een meer diverse en inclusieve cultuursector, en dat is te merken; de organisatie werkt met de Code Diversiteit & Inclusie alsof het de gewoonste zaak van de wereld is. RU heeft een goed doordachte en werkbare visie op het onderwerp en volgt de code daadwerkelijk zoals het hoort. Daarmee loopt de organisatie (nog steeds) voorop, maar draagt de kracht van diversiteit ook uit ‘since before it was cool’. Tegelijk presenteert RU het diversiteitsbeleid op een zo eenvoudige manier, dat ze een voorbeeld voor andere aanvragers is.

Publiek
Ondanks dat niet helemaal helder wordt hoe er geteld wordt, is het aannemelijk dat RU in één week meer dan een half miljoen mensen bereikt, uit alle lagen van de bevolking. Van alle evenementen trekt RU hiermee het hoogste aantal bezoekers. De bezoekers vormen een goede afspiegeling van de stad, inclusief doelgroepen die niet of nauwelijks in aanraking komen met cultuur. Bovendien komen veel toeristen op Rotterdam Unlimited af. Ondanks deze indrukwekkende resultaten heeft RU de gestelde doelen voor publieksbereik niet helemaal gehaald en de verwachtingen naar beneden bijgesteld.

RU zou een breder publiek kunnen trekken door meer muziekstijlen en -genres aan bod te laten komen. Die ambities zijn er, maar het schort nog aan de uitwerking daarvan. Met het nieuwe gastcuratorschap kunnen nieuwe groepen aangesproken worden. Als dit gebeurt, kan het festival (weer) meer gaan leven in de stad. Tegelijkertijd merkt de Raad op dat RU er ook niet voor íedereen hoeft te zijn. Het is vooral belangrijk de verschillende culturele gemeenschappen en daarbinnen vooral de jongeren te blijven aanspreken en daar zet RU zich actief voor in.

Personeel
RU werkt met een divers samengesteld team en met deelnemers en artiesten vanuit alle denkbare gemeenschappen.

RU probeert de organisatie te vernieuwen door managementtechnieken in te zetten (Agile, Lean Management), wat te waarderen is, maar ook kan afleiden van de kerntaak. De gastcuratorschappen bieden meer kans op vernieuwing. Een festival als RU leent zich mogelijk minder goed voor innovatie, omdat het vieren van culturele tradities centraal staat. Opvallend is het gebrek aan aandacht voor duurzaamheid, een thema waar veel festivals mee bezig zijn.

Voor RU is het vieren van diversiteit en het bevorderen van sociale cohesie misschien wel het grootste doel, en het festival het middel. RU wil immers niet alleen een cultureel festival zijn, maar ook bijdragen aan maatschappelijke vraagstukken en gemeentelijke doelstellingen. Door het intensieve contact met vele grassrootsorganisaties creëert RU draagvlak voor emancipatie van de diverse culturen in Rotterdam, en meer specifiek aan ontwikkeling van een divers creatief middenkader. RU draagt daarnaast bij aan de levendigheid van de stad en heeft een belangrijke toeristische functie. De vraag is wel of RU deze positie op de middellange termijn kan behouden, zonder de samenwerking met DUCOS Productions.