Museum Rotterdam

De Raad maakt zich zorgen over Museum Rotterdam. Het museum is zoekend en geeft aan op vele vlakken op een keerpunt te staan. Een grote omslag is nodig. Helaas bevat het beleidsplan daar geen basis voor. Dat komt meer over als een pleidooi en is daardoor volgens de Raad geen adequate subsidieaanvraag. De Raad beoordeelt de aanvraag dan ook als onvoldoende.

De Raad oordeelt negatief over de culturele betekenis van Museum Rotterdam. Het plan heeft weinig focus en maakt niet duidelijk wat de eigen visie op het stadsmuseum van de toekomst is. Ook benoemt het plan weinig concrete plannen voor 2021-2024. Het plan bevat wel enkele goede ingrediënten, maar veel vaker zijn onderwerpen nauwelijks uitgewerkt. Museum Rotterdam vraagt meer subsidie om zijn plannen te kunnen uitvoeren. Gezien de magere aanvraag heeft de Raad er geen vertrouwen in dat het museum een verbeterslag kan maken, ook al krijgt het de extra subsidie.
De Raad mist coherentie in het beleidsplan en constateert een achteruitgang van het museum die afbreuk doet aan zijn potentieel belang als verbindend stadsmuseum. De Raad constateert dat de museumorganisatie geen visie heeft en ontwaart in de projecten en activiteiten geen doorlopende lijn. Dat vindt de Raad zorgelijk. De huidige organisatie zorgt niet meer voor de reuring die past bij een stadsmuseum. De Raad vindt de inhoudelijke kwaliteit en het cultureel aanbod zoals beschreven in het plan te gefragmenteerd.

Terugkijkend op de afgelopen jaren zijn er goede tentoonstellingen geweest in het Timmerhuis; zo levert ’40-’45 een belangrijke bijdrage aan het verhaal over Rotterdam in de Tweede Wereldoorlog, met educatieve waarde. Het museum is bovendien lange tijd voorloper geweest in het werken aan immaterieel erfgoed – Echt Rotterdams Erfgoed – en daarvoor oogstte het internationaal waardering. Die methode past het nog altijd toe, maar tegelijkertijd komen er landelijk, maar ook in Rotterdam, steeds meer nieuwe organisaties die zich verhouden tot immaterieel erfgoed en de recente geschiedenis van de stad en haar inwoners. Hoe Museum Rotterdam zijn rol ziet in dit snel veranderende veld is zo goed als niet beschreven. Het museum noemt bijvoorbeeld wel een organisatie als DIG IT UP, maar beschrijft niet hoe het zich duurzaam tot dit initiatief wil verhouden.
Op het gebied van tentoonstellingen staan in het beleidsplan weinig concreet uitgewerkte plannen. Een heldere structuur van programmalijnen ontbreekt. Voor educatie focust Museum Rotterdam op thema’s die verband houden met de Stad van de Toekomst. De invalshoeken die het museum daarbij kiest zijn maatschappelijk relevant, maar ook hier werkt de aanvraag de programma’s nauwelijks uit. De thema’s die het museum noemt, pakken andere musea ook op, ook in hun educatieve programma’s. Museum Rotterdam maakt niet duidelijk waarom het hierin voorloper kan zijn.
De Raad vindt het idee van een ‘experimentele’ Proeftuin interessant en begrijpt dat deze setting vraagt om een open opzet, maar dat betekent dat het museum doelen en doelgroepen voor deze Proeftuin moet beschrijven.

Museum Rotterdam komt niet uit met de gemeentelijke subsidie om de kwaliteit te leveren die ‘Rotterdam verdient’. Dat is volgens het museum te wijten aan verschillende oorzaken. Zo zou er een achterstand zijn in het beheer van de collectie. Daarnaast lijkt de vestiging in het Timmerhuis in veel gevallen terugkerende problemen te geven. De tentoonstellingsruimte is beperkt in omvang en de klimatologische condities zijn dermate slecht dat het museum geen bruiklenen kan realiseren of per tentoonstelling grote investeringen moet doen. Museum Rotterdam investeert noodgedwongen in het Timmerhuis, terwijl het zelf vindt dat de locatie niet geschikt is voor een museum. De Raad moet dit beamen.
De Raad vraagt zich af waarom het Proeftuinproject bij een andere stichting wordt ondergebracht in plaats van onder de naam van Museum Rotterdam. Deze keuze lijkt inefficiënt.

Financieringsmix
Voor de bedrijfsvoering leunt het museum sterk op subsidie; het werft relatief weinig inkomsten buiten de publieksinkomsten. De begrote bijdrage uit particuliere middelen is zelfs naar beneden bijgesteld. De financieringsmix is daarmee niet in balans.

Fair Practice
Museum Rotterdam hanteert de principes van de Fair Practice Code. Het volgt de museum-cao en betaalt tijdelijke inhuurkrachten en zzp’ers op dit niveau. In het museum zijn veel vrijwilligers werkzaam, maar die vervullen geen betaalde functies.

Museum Rotterdam kent zijn publiek goed dankzij deelname aan het stedelijk publieksonderzoek Whize en door zelf publieksonderzoek te doen over de beleving van het museumbezoek. Het museum trekt vooral ‘stadse alleseters’ en ‘kleurrijke knokkers’, gevolgd door ‘elitaire cultuurminnaars’. In tegenstelling tot andere musea trekt Museum Rotterdam ook ‘randstedelijke gemakzoekers’, een groep die graag laagdrempelige en toegankelijke kunst en cultuur bezoekt. Dat vindt de Raad positief. Met tentoonstellingen die aansluiten op thema’s uit de jongerencultuur bereikte Museum Rotterdam nieuw publiek. Ook de gratis zaterdagopstelling levert nieuwe bezoekers op.

Museum Rotterdam draagt bij aan inclusiviteit doordat het in zijn cultureel aanbod ingaat op de Rotterdammers van nu. In de samenstelling van het personeel is het museum minder inclusief. Het personeel op de werkvloer is redelijk divers en dat is goed voor de herkenbaarheid. Bij de vaste medewerkers en de staf is er minder sprake van diversiteit en is de uitstroom laag.

Museum Rotterdam is gezien zijn beperkte slagkracht weinig innovatief. Ook is er weinig sprake van nieuwe werkwijzen of cultuuruitingen die het museum innovatief maken. De Raad ziet het Proeftuinproject als enige innovatieve activiteit, maar dat is in de aanvraag nauwelijks uitgewerkt.

Museum Rotterdam zegt samen te werken met relatief veel en verschillende partners, maar die bewering wordt te weinig onderbouwd. Uit de plannen blijkt geen uitgesproken visie op samenwerken, netwerken en interconnectiviteit, terwijl de Raad dat juist verwacht bij een modern stadsmuseum. Waar dat het beste tot zijn recht kan komen is de aanpak van immaterieel erfgoed. De Raad had het inspirerend gevonden als Museum Rotterdam bijvoorbeeld voorstellen had gedaan om samen te werken in ‘shop in shop’ formules met kleinere netwerkorganisaties op het gebied van erfgoed. Of dat het in het veld meer als opdrachtgever zou kunnen functioneren in plaats van als autoriteit. Het museum wil graag leidend zijn, waardoor de wederkerigheid van samenwerkingsverbanden onvoldoende tot uitdrukking komt.