Maritiem Museum Rotterdam
Advies
RCB-instelling
€ 5.897.000
€ 5.222.500
Prijspeil 2020. Bron: Gemeente Rotterdam
Samenvatting van het advies
Beoordeling van de aanvraag
De Raad oordeelt positief over de aanvraag van Maritiem Museum Rotterdam. De culturele kwaliteit van het museum is goed en de bedrijfsvoering robuust. In de gemeentelijke beleidsprioriteiten scoort de aanvrager wisselend.
Overstijgende verantwoordelijkheid RCB-instelling
Voor zijn rol als RCB-instelling zou het Maritiem Museum een goed plan moeten kunnen overleggen waaruit blijkt hoe het museum zijn verantwoordelijkheid ziet voor de Rotterdamse erfgoedsector. De Raad vindt het jammer dat in het beleidsplan daarover ideeën en voorstellen ontbreken.
De statuur en de positie van het museum in Rotterdam en Nederland dragen weliswaar bij aan een culturele basis, maar als het gaat om de inzet op de drie gemeentelijke beleidsprioriteiten, dan onderscheidt het museum zich niet opvallend sterker dan andere instellingen in de culturele sector.
Samenvatting van de aanvraag geschreven door de instelling
Geen stad in Europa heeft zo’n sterke band met de Maritieme wereld als Rotterdam. De invloed van de haven zit diep in de DNA van stad en inwoners. Rotterdammers met, mede door de haven, roots overal ter wereld.
Een diverse stad, een dynamische stad.
Het Maritiem Museum hoort bij Rotterdam. We hebben een collectie van wereldniveau die we namens alle Rotterdammers beheren, onderzoeken en presenteren. Nadrukkelijk met een eigentijdse insteek. Het museum wil, in het hart van de stad, op de historische plek waar de Rotterdamse haven in de 16de eeuw is ontstaan, een venster zijn op de maritieme wereld van nu. Met spraakmakende tentoonstellingen als Dealen met Drugs en de Offshore Experience weten wij een brede groep bezoekers te interesseren voor vraagstukken met grote maatschappelijke impact.
Het gaat goed met het museum. In 2018 werden we gekozen tot Museum van het jaar (de grootste publieksprijs in Nederland) en behoren wereldwijd tot de top van de maritieme musea. We trekken meer bezoekers dan ooit en zetten in op verdere groei, waarbij we ons naast gezinnen met jonge kinderen richten op buitenlandse toeristen, maritieme liefhebbers en actieve senioren. We focussen speciaal op de Rotterdammers die nu het museum nog niet weten te vinden en op het verhogen van schoolbezoek.
We gaan binnen- en buitenmuseum nadrukkelijker verbinden. Het nieuwe Leuve-paviljoen met de werkplaatsen maritieme ambachten vervult daarin een belangrijke rol. We programmeren een aantrekkelijk activiteitenprogramma van tentoonstellingen, evenementen en educatieve programma’s. In spraakmakende tentoonstellingen pakken we actuele thema’s op die grote maatschappelijke impact hebben, zoals energietransitie, geopolitiek, internationale handel, grensoverschrijdende criminaliteit en milieuzorg.
We bieden bezoekers andere perspectieven, stimuleren dialoog en kritische reflectie. We optimaliseren de klantreis en maken de collectie beter digitaal toegankelijk.
Als instelling van de Rotterdamse Culturele Basis onderschrijven we het belang van cultuur voor de maatschappij en nemen daarin onze verantwoordelijkheid.
We leggen verbindingen tussen de stad en de maritieme wereld. We werken samen in activiteiten en ontwikkelen onderwijsprogramma’s met de focus op techniekeducatie.
In ons evenementenprogramma bieden we culturele organisaties een platform om hun activiteiten aan een breed publiek te tonen. We zijn van en voor alle Rotterdammers. Diversiteit en inclusiviteit zijn vaste onderdelen van onze activiteiten en bepalen de samenstelling van onze medewerkersgroep, vrijwilligers en Raad van Toezicht. We hebben onszelf hiervoor concrete doelen opgelegd.
In dit plan kijken we verder dan 2024. We dragen bij aan de realisatie van een sfeervol, bruisend en dynamisch maritiem centrum in het hart van de stad. Een cultuurattractie en ontmoetingsplek waar iedereen welkom is en zich welkom voelt. We onderzoeken de mogelijkheden voor een nieuw iconisch museumgebouw aan de historische Leuvehaven. En we gaan werken aan een grote presentatie over de toekomst van de zee. Een toekomst die verder gaat dan havens, schepen en transport. Een maritiem vergezicht waarin ook de mogelijkheden op het gebied van voedselvoorziening, nieuwe duurzame energie, wonen en recreatie aan bod komen.
We zijn een uitdagend, trots, eigentijds, herkenbaar en gastvrij museum. Het museum waar iedere Rotterdammer trots op is.
Beoordeling van de aanvraag
De kracht van Maritiem Museum Rotterdam is dat het een breed palet aan publieksactiviteiten presenteert voor verschillende doelgroepen. De tentoonstellingen zijn degelijk opgezet en voorzien van goede begeleidende verhalen. De visie die de verschillende activiteiten verbindt, verdient wel meer nadruk.
Maritiem Museum Rotterdam richt zich vooral op hedendaagse onderwerpen en toont daarbij een grote maatschappelijke betrokkenheid. De Raad heeft hiervoor waardering, maar vindt daarnaast dat het museum zijn aandacht voor de historische collectie niet moet verliezen. Het idee van een tentoonstelling over migranten vindt de Raad interessant, maar in de aanvraag is dit nog te weinig uitgewerkt om het te kunnen beoordelen.
De positie in het culturele veld is sterk. Het museum heeft een goede naam opgebouwd en won de Bankgiro Loterij Museumprijs van 2018. Maritiem Museum Rotterdam toont in zijn visie en benadering een sterke verbinding met de stad en de haven (offshorebedrijven), wat een belangrijke meerwaarde geeft. Het Rotterdamse museum onderscheidt zich van het Scheepvaartmuseum in Amsterdam door zijn aandacht voor de overdracht van vakmanschap in ateliers en de samenwerking met kunstenaars. Dat vindt de Raad positief. Het publiek ervaart het museum als servicegericht.
Naast de tentoonstellingen valt in het cultureel aanbod de aandacht voor techniekeducatie en de overdracht van havenambachten op. Dit aanbod is laagdrempelig en breed. Het jongste publiek waardeert de educatieve activiteiten met Professor Plons; de Raad vindt dat die meer aandacht verdienen in de aanvraag.
Het museum profileert zich sterk met talentontwikkeling, zowel door oude ambachten over te dragen als in het onderzoekprogramma met studenten van de EUR.
Maritiem Museum Rotterdam toont stevige ambities om de komende vier jaar meer eigen inkomsten te genereren. Door zijn grote achterban van maritieme bedrijven in de haven is het museum goed in staat fondsen te werven. Van de horeca en de museumwinkel verwacht het museum het viervoudige aan inkomsten. De vraag is of het verstandig is het museum zelf de horeca te laten leiden en of het voor een museumbedrijf de beste manier is om meer inkomsten te genereren. Het museum kan er voordeel van hebben dat de recent aangetreden zakelijk directeur een horecaopleiding heeft genoten. De Raad constateert dat er een stevige basis is gelegd onder de bedrijfsvoering en hoopt dat het museum de verwachte inkomsten ook werkelijk weet te verwerven.
De financieringsmix is op dit moment nog niet optimaal, omdat het aandeel van de subsidie in de inkomsten relatief hoog is. De Raad hoopt dat het museum in de toekomstige combinatie met het Leuvepaviljoen meer eigen inkomsten zal genereren. Sponsoring en mecenaat zijn kansrijk en de afdeling Development heeft veel potentieel. De financiële planning is goed; het museum spaart zelf voor grote projecten en is daardoor beter in staat sponsors aan zich te binden. De Raad mist in de aanvraag aandacht voor onlinemarketing en onlinekaartverkoop.
Fair pay
Het museum komt volgens de Raad tegemoet aan fair pay. Voor de vaste medewerkers hanteert de organisatie de cao voor musea. Voor de buitenactiviteiten en de ateliers werkt het museum met veel (onbetaalde) vrijwilligers. Over de inhuur van freelancers geeft de aanvraag geen informatie. De Raad heeft reden om aan te nemen dat het Maritiem Museum Rotterdam werkt met kwetsbare groepen die baat zouden kunnen hebben van fair pay.
Publiek
Het publieksbereik van Maritiem Museum Rotterdam stemt tevreden. De verwachtingen van het museum over zijn publieksbereik beoordeelt de Raad als realistisch. Op het eerste gezicht trekt Maritiem Museum Rotterdam een relatief wit publiek. De educatieve activiteiten bereiken echter een heel divers publiek. Het museum beschrijft goed welke publieksgroepen het wil bereiken. Met de al decennia bestaande formule Professor Plons trekt het museum veel kinderen van verschillende (culturele) achtergronden én hun ouders op een laagdrempelige manier naar het museum. Meer dan andere musea trekt het Maritiem Museum Rotterdammers die niet of nauwelijks culturele instellingen bezoeken. Rotterdammers zijn trots op het museum, ook omdat de haven deel is van hun DNA.
Van publieksvernieuwing is volgens de Raad minder sprake. Het museum zet in op het behoud van publieksgroepen. Om met 10.000 bezoekers per jaar te groeien, ligt het voor de hand dat het museum ook nadenkt over de wijze waarop het nieuw publiek kan bereiken. Een uitgewerkte onlinebenadering zou misschien nieuw publiek kunnen trekken. Ook ontbreekt uitgewerkte informatie over het marketingplan om nieuwe doelgroepen te interesseren. Het museum heeft wel de intentie om nieuw publiek te bereiken, maar de huidige uitleg biedt onvoldoende houvast over hoe het museum deze doelgroepen wil bereiken.
Personeel
De doelen op het gebied van inclusiviteit zijn SMART geformuleerd en het museum neemt zijn taak hier serieus. Het museum gaat voor zijn personeelsbezetting op een actieve manier om met de Code Diversiteit en Inclusie en streeft naar een percentage van 40 procent. Qua partners toont het museum zich minder divers.
Maritiem Museum Rotterdam wijdt weinig tekst aan innovatie. Een wezenlijk nieuwe ontwikkeling of werkwijze beschrijft het beleidsplan niet. De uitbreiding in de richting van techniek en overdracht van ambachten kan als innovatief worden beschouwd. De maritieme industrie waarop het museum zich richt is van nature innovatief maar dat leidt niet automatisch tot een innovatieve museumorganisatie. De Raad zou het museum willen uitnodigen een actief standpunt over innovatie te formuleren.
Ook over Interconnectiviteit formuleert Maritiem Museum Rotterdam zijn ambities SMART. De Raad heeft de indruk dat de partnerships groeien: in het bedrijfsleven (haven) en in het onderwijsveld met de Erasmus Universiteit. Met culturele instellingen werkt het museum minder samen, zo ook (weinig) met collega-musea in de stad. Op het gebied van Rotterdams erfgoed zou het Maritiem Museum Rotterdam kunnen samenwerken met Museum Rotterdam. De samenwerkingen die het museum wel heeft, zijn tijdelijk, zoals met Museum Boijmans Van Beuningen in ‘Boijmans bij de Buren’. Met zijn solide financiering en bedrijfsvoering vervult Maritiem Museum Rotterdam een voorbeeldfunctie in de erfgoedsector.
Maritiem Museum Rotterdam is door de gemeente aangemerkt als een RCB-instelling. De Raad constateert dat het museum als platform voor talentontwikkeling goed functioneert, in dit geval betreft die techniekeducatie, de overdracht van oude ambachten en een onderzoekprogramma met studenten van de Erasmus Universiteit. De samenwerking met het bedrijfsleven en het onderwijs is cultuuroverstijgend. De missie en de visie van het museum zijn consistent, robuust en geworteld in de stad.
Voor zijn rol als RCB-instelling vindt de Raad echter dat meer nodig is. Daarvoor zou een goed plan moeten voorliggen, waaruit blijkt hoe het museum zijn verantwoordelijkheid ziet voor de Rotterdamse erfgoedsector. De Raad vindt het jammer dat in het beleidsplan ideeën en voorstellen daarvoor ontbreken.
De statuur en de positie van het museum in Rotterdam en Nederland dragen weliswaar bij aan een culturele basis, maar als het gaat om de inzet op de drie gemeentelijke beleidsprioriteiten, dan onderscheidt het museum zich niet opvallend sterker dan andere instellingen in de culturele sector.