Jazzpodium Rotterdam (BIRD)

Advies

Geadviseerd subsidiebedrag
€ 250.000
Gevraagd subsidiebedrag
€ 340.000
Subsidie in Cultuurplan 2017-2020
€ 202.500
Prijspeil 2020. Bron: Gemeente Rotterdam

Samenvatting van het advies

Beoordeling van de aanvraag

De RRKC adviseert positief over de aanvraag van BIRD, omdat de aanvrager een actueel, spannend en toonaangevend aanbod verzorgt op het vlak van hiphop, R&B en jazz/hiphop-cross-over. Zowel op het gebied van jazz als hiphop brengt BIRD de meest relevante muziek voor deze stromingen. Daarnaast biedt BIRD black music een pluriform thuis. Landelijk geldt BIRD als voorhoede en ultieme autoriteit binnen de genoemde genres.

Geadviseerd subsidiebedrag

Volgens de RRKC bestaat er een bijzondere aanleiding om meer subsidie voor de activiteiten van BIRD beschikbaar te stellen dan in het vorige Cultuurplan. De verhouding tussen gevestigde orde en vernieuwende initiatieven laat nog te wensen over. Om die in balans te brengen, is het verstandig deze instelling in staat te stellen haar programma uit te bouwen. Dit zal de positie van BIRD versterken én de reputatie van Rotterdam als aanjager van vernieuwing ten goede komen. Groei van deze organisatie overstijgt dus het belang van de organisatie zelf. De RRKC adviseert daarom een subsidie van € 250.000 toe te kennen.

Samenvatting van de aanvraag geschreven door de instelling

BIRD is ooit gestart als podium voor jazz, hiphop en aanverwante genres, omdat de initiatiefnemers zich niet gerepresenteerd voelden door de culturele instellingen in de stad. Het streven naar inclusiviteit en diversiteit in het Rotterdamse culturele aanbod zit in het DNA van het podium.

BIRD vult een leemte op in het Rotterdamse culturele veld waarbij de behoefte van haar huidige publiek groter is dan dat ze nu kunnen consumeren (en in kunnen participeren). We willen ons aanbod de komende cultuurperiode vergroten om dit tekort (deels) op te vullen. Hierbij richten we ons op de grootstedelijke bewoner door middel van een avontuurlijke, urgente en vernieuwende muziekprogrammering. Een programma dat niet wijkt voor experiment, durft te falen en haar bezoekers niet wil betuttelen: een unieke combinatie van originaliteit, kwaliteit, actualiteit en traditie, met zowel aandacht voor lokaal aanstormend talent als internationale namen. Jazz en hiphop fungeren als uitgangspunt voor uitbreiding naar – en vermenging met – eigentijdse groove-based die op hun beurt direct in contact staan met jazz en hiphop. De programmering van BIRD bevindt zich op het kruispunt van deze constante wisselwerking.

BIRD wil haar huidige aanbod, dat vooral gekenmerkt wordt door actualiteit, urgentie en vernieuwing, uitbreiden. Zo worden onder andere de bestaande activiteiten gericht op innovatie en experiment, die dienen als broedplaatsen van jong talent, nieuwe muziekformaties en nieuwe stromingen, verder ontwikkelt en verankert binnen de culturele infrastructuur van Rotterdam. Onze manier om BIRD sterker te positioneren als merk. Ook heeft er een accentverschuiving plaatsgevonden binnen ons hoofdprogramma van jazz naar hiphop, een beweging die aansluit bij de door ons opgemerkte ontwikkelingen binnen zowel de muziekscene als bij ons publiek.

BIRD heeft voor de komende Cultuurperiode de volgende concrete doelstellingen geformuleerd:

  1. Ons programma zal concerten, sessies en presentaties bevatten en deze kunnen onderverdeeld worden in het hoofdprogramma, een programma rondom talent- en kennisontwikkeling en cross-overs. We bieden een actueel, vernieuwend en avontuurlijk muziekprogramma in clubsetting binnen de kaders van het artistieke profiel waarbij we de ambitie hebben om de komende periode het aantal prestaties substantieel te verhogen met ruim 45% (130 prestaties in 2019 naar 190 prestaties in 2024)
  2. We willen een pro-actieve bijdrage leveren aan de ontwikkeling van jonge (lokale) talenten en op deze wijze een vitale muziekscene in onze stad bevorderen.

 

Beoordeling van de aanvraag

BIRD verzorgt een actueel, spannend en toonaangevend aanbod op het vlak van hiphop, R&B en jazz/hiphop-cross-over. BIRD profileert zich duidelijk en als ambitieus platform met een goede mix in zijn programmering. Zowel op het gebied van jazz als hiphop biedt BIRD de meest relevante muziek.

Artistieke kwaliteit
De aangekondigde uitbreiding naar groove based, minder concertante muziek met afrobeat, grime en elektronica, sluit daar naadloos op aan. BIRD toont overtuigend aan de actuele ontwikkelingen goed in beeld te hebben en niet in hokjes te denken. De heldere identiteit levert een waardevol trackrecord op aan pop, jazz, urban r&b en daarmee een geloofwaardig thuis voor de pluriformiteit van black music. Ook de cross-overs en het verdiepend programma zijn interessant. De relatieve afname van het aantal jazzoptredens ten gunste van hiphop verantwoordt het platform door te stellen dat als BIRD geen voorrang geeft aan hiphop, dit vaker aan Rotterdam voorbijgaat. De RRKC erkent en begrijpt dit, maar ziet óók graag dat vernieuwende jazz – een specialiteit van BIRD – meer aandacht krijgt, omdat er internationaal interessante ontwikkelingen zijn waar te nemen en het genre groeit sterk in populariteit. Het aandeel Nederlandse jazz bij BIRD valt tegen.

BIRD slaagt er in de scheiding tussen livemuziek- en clubactiviteiten te minimaliseren; die lopen als vanzelfsprekend in elkaar over. Dit lukt lang niet ieder podium zo goed: de Raad waardeert dit. De aanvraag noemt het succesvolle evenement BIRDfest niet, omdat dit onderdeel onder een zelfstandige stichting gaat vallen.

Positie in het culturele veld
BIRD wordt landelijk gezien en erkend als voorhoede en ultieme autoriteit binnen de genoemde muziekgenres. Dankzij BIRD kan Rotterdam zich jazz- of hiphopstad noemen.

Cultureel aanbod
BIRD organiseert een keten aan talentontwikkelingsactiviteiten voor makers – van talent tot gevestigde orde –, en die keten zit goed in elkaar. BIRD werkt samen met gespecialiseerde organisaties, maar weet met deze programmering nog onvoldoende Rotterdammers te bereiken. Het concept Homegrown verdient meer aandacht, zodat de broedplaatsfunctie beter tot zijn recht kan komen. Artist in Residence klinkt als goede aanvulling op talentontwikkeling, maar de aanvraag maakt niet helemaal duidelijk op welk stadium van de muzikale carrière dit programma zich richt.

De ambitie om meer XL-concerten te organiseren past bij de doorgroei van BIRD. Het genoemde streefcijfer van 190 activiteiten per jaar stond ook in de aanvraag van vier jaar geleden; de ambitie is vooral meer activiteiten buiten het eigen pand organiseren. BIRD beargumenteert onvoldoende helder waarom dit tot nu toe niet is gelukt, en hoe de instelling dat de komende jaren wel denkt te bereiken. BIRD is opgesplitst in een BV (pand, horeca, techniek) en een stichting (programma, podiumorganisatie en communicatie). De bijdrage van de BV is met € 7 per bezoeker, ongeacht het aantal bezoekers per evenement, redelijk hoog. De inkomsten gaan grotendeels naar artiesten en zaalhuur voor grotere concerten. De stichting zelf houdt nauwelijks iets over; voor een begroting van deze omvang zijn de reserves gering, maar de liquiditeit is op orde. Jaarlijks sluiten stichting en BV formeel een nieuwe overeenkomst, waarin afspraken staan over alle aspecten van de bedrijfsvoering. BIRD is hier redelijk transparant over. De keuze voor deze constructie, die op zich niet ongebruikelijk is, leidt weliswaar tot minder risico voor de stichting, maar verhindert ook een helder inzicht in de financiële positie van de BV en op eventuele risico’s.

De achterstand in de beloning van het personeel is volgens de RRKC een van de belangrijkste risico’s; BIRD leunt sterk op zijn programmeurs; als die wegvallen kan BIRD in de problemen komen. De RRKC betreurt de beslissing van het Fonds Podiumkunsten BIRD niet als kernpodium te kenmerken.

Financieringsmix
In het beleidsplan ontbreekt een toelichting op de financiën. De financieringsmix van inkomsten via kaartverkoop, bijdrage BV en cultuurplansubsidie is evenwichtig. Het aandeel van subsidie van private fondsen daalt, terwijl er fors meer geld aan de gemeente wordt gevraagd. Dit hangt samen met de leeftijd van BIRD: na acht jaar zijn de lokale fondsen allemaal benut; de kans dat deze nogmaals zullen bijdragen is gering.

Fair Pay
BIRD voldoet niet aan de Fair Practice Code, en erkent volmondig uitsluitend met onderbetaalde freelancers te werken. In de beginfase was deze werkwijze nog te verdedigen, maar na acht jaar mag de organisatie meer stabiliteit vertonen. De RRKC is het met BIRD eens dat een meer marktconforme beloning een belangrijk aandachtspunt is, ook uit het oogpunt van risicobeheersing. Een klein vast kernteam dat de zzp’ers begeleidt, kan zorgen voor meer continuïteit en minder risico´s. De kwaliteit van het artistieke aanbod zal daardoor eerder meer dan minder worden. Bovendien zal fair pay voorkomen dat talent voortijdig wordt weggekaapt. BIRD wil de komende acht jaar naar fair pay groeien, maar met deze begroting lijkt het nogal ambitieus over vier jaar al halverwege te zijn.

De drie I´s – inclusief, innovatief, interconnectief – gelden voor BIRD als uitgangspunten voor beleid. De helft van het publiek voor de concerten komt uit Rotterdam, de andere helft uit de rest van Nederland. BIRD gebruikt een inhoudelijk interessante crossmediale communicatiestrategie waarmee het een deel van de zogenaamde ‘cultuurmijders’ bereikt. De ‘stedelijke toekomstbouwers’ en de ‘stadse alleseters’, die veel andere organisaties als moeilijk bereikbaar of niet geïnteresseerd zien, vormen samen ongeveer twee derde van het publiek. Daarmee relativeert BIRD de kwalificatie van deze doelgroepen.

Publieksbereik en publieksvernieuwing
Het platform streeft ernaar het aantal bezoekers te verdubbelen en nóg sterker in te zetten op de doelgroepen ‘stedelijke toekomstbouwers’ en ‘stadse alleseters’, voor wie er weinig aanbod is. Door het aanbod te verbreden naar meer groove based muziek lijkt deze ambitie realistisch. BIRD weet doelgroepen te combineren. De jazzprogrammering spreekt jonge, nieuwe liefhebbers aan, die niet naar Jazz International Rotterdam en LantarenVenster gaan, maar bij BIRD mogelijk belangstelling ontwikkelen voor wat daar geprogrammeerd staat.

Diversiteit
BIRD stelt terecht diversiteit in het DNA te hebben en bewijst dit ook, vooral op het gebied van Programma en Publiek, maar kan dit naar de smaak van de RRKC explicieter uitdragen. Mogelijk omdat deze jonge organisatie diversiteit als vanzelfsprekend ervaart, besteedt het beleidsplan te weinig aandacht aan dit onderwerp. Een organisatie die claimt inclusiviteit in het DNA te hebben, heeft immers ook de verantwoordelijkheid om dit bewust als beleid te benoemen en uit te dragen. Soms blijft onduidelijk hoe de organisatie inclusiviteit op alle vlakken waarborgt. Zo ontbreken duidelijke doelstellingen over inclusiviteit als het gaat om personeel en partners. Het gebrek aan diversiteit in het bestuur valt op, dat bestaat vooral uit ‘oudere wijze witte mannen’ volgens BIRD. Die behoefte aan senioriteit om de jonge organisatie aan te sturen bestond zeker, maar als de huidige voorzitter vertrekt, brengt de organisatie daar verandering in.

BIRD legt Innovatie vooral uit als: ruimte voor de nieuwe generatie muziektalent. Dit kan zeker een onderdeel zijn, maar vernieuwingen in de bedrijfsvoering, zoals de communicatiestrategie of BIRDfest moeten ook innovaties zijn. Hierin schuilt het gevaar dat BIRD innovaties niet als zodanig herkent en dus ook waarborgt.

Behalve de genoemde verbreding naar groove based aanbod blijft BIRD een redelijk traditioneel clubpodium. De artistieke visie is helder en van hoge kwaliteit, maar de presentatie van het programma kan veel vernieuwender. De verdiepingsprogramma’s met bijvoorbeeld Kamasi Washington, HNI en IFFR springen hieruit en spreken tot de verbeelding, evenals BIRDsessions residency. In de toekomst ziet de RRKC graag meer van deze projecten.
BIRD doet meer dan alleen het Mosaic-onderzoek; de organisatie heeft zelf publieksonderzoek uitgevoerd, gevolgd door een rondetafelgesprek met respondenten. Mede op basis hiervan is het meerjarenbeleidsplan opgesteld. Deze vorm van interactieve beleidsvorming kan als innovatief worden bestempeld.

Via Stichting PopUp spant BIRD zich in om samen met andere organisatie stedelijke doelen te bereiken: popmuziek in al zijn facetten te programmeren en kennis uit te wisselen. Organisaties waarmee BIRD veel en intensief samenwerkt zijn: De Nieuwe Lichting, LantarenVenster, Rotown, Motel Mozaïque en Theater Zuidplein. Daarbij levert BIRD een uitstekende bijdrage om Rotterdam als jazz/hiphopstad op de kaart te zetten. Showcases en afstudeeractiviteiten van Codarts, Albeda en Zadkine bij BIRD zorgen voor een goede band met het kunstvakonderwijs. De samenwerkingen blijven vooral cultureel van insteek, er zijn geen samenwerkingen buiten de cultuursector. BIRD draagt geen visie uit over een mogelijke bijdrage aan maatschappelijke opgaven; eventuele sociaal-maatschappelijke impact lijkt bijvangst.

geadviseerd subsidiebedrag

BIRD ontvangt nu € 202.500 subsidie. Vier jaar geleden adviseerde de RRKC € 225.000 beschikbaar te stellen, maar de gemeente honoreerde het geadviseerde bedrag niet volledig. Omdat de verhoudingen in de kunstsector nog niet op orde zijn – wat betekent dat er nog steeds relatief veel geld naar de gevestigde orde gaat – vindt de RRKC het verstandig dat BIRD nieuwe publieksgroepen naar de sector weet te trekken met zijn aansprekende programma. Dit zal niet alleen de positie van BIRD versterken, maar ook de reputatie van Rotterdam als geloofwaardig aanjager en bestendiger van vernieuwing in de culturele sector vestigen. De geadviseerde subsidie overstijgt dus het belang van deze organisatie, wat een hoger subsidiebedrag rechtvaardigt. De RRKC adviseert het college daarom BIRD € 250.000 toe te kennen.