Dans

Het Rotterdamse danslandschap overziend, concludeert de Raad dat er veranderingen op komst zijn bij Scapino Ballet Rotterdam (Scapino), dat Connie Janssen Danst is verhuisd naar een mooie en strategisch gelegen locatie in de stad, dat de urban scene (bij Dans, maar ook binnen andere disciplines) een positie heeft verworven en Dansateliers zijn draai heeft gevonden als ontwikkelinstelling voor de hedendaagse dans. De Raad hoopt dat de diverse instellingen in de nabije toekomst op inspirerende wijze verder samenwerken.

Gezelschappen en productiehuis
De twee grote spelers in het Rotterdamse dansveld zijn Scapino Ballet Rotterdam en Conny Janssen Danst. Scapino is een van de vier BIS-gezelschappen, gefinancierd door het ministerie van OCW. Conny Janssen Danst (CJD) wordt gefinancierd door het Fonds Podiumkunsten. CJD bestaat al meer dan 25 jaar, en het oudste dansgezelschap van Nederland, Scapino, viert in 2020/2021 zijn 75-jarig bestaan. Beide gezelschappen hebben in de afgelopen Cultuurplanperiode goede locatieproducties in de stad laten zien. CJD heeft sinds kort een nieuw ‘Huis voor de Dans’ op Katendrecht en heeft de ambitie de komende jaren ook makers een plek te bieden, die niet verbonden zijn aan het gezelschap. Scapino biedt jonge makers de kans om voor de grote zaal te choreograferen en heeft sinds kort een nieuw format voor talentontwikkeling, The Square, dat ruimte moet bieden aan jonge choreografen en, als het aan de Raad ligt, ook aan mid career choreografen; vooral in deze middenfase van de loopbaan ontbreekt het choreografen aan kansen. The Square zou een goed begin voor verandering kunnen markeren. Scapino zegt dat aan het einde van het kunstenplan de algemeen en artistiek directeur gaan plaatsmaken voor een nieuwe directie. De Raad hoopt hier op termijn meer over te weten. De reflectie op deze vitale functies in het beleidsplan van Scapino is vooralsnog mager te noemen.

Dansateliers is het Rotterdamse productiehuis voor de dans; inmiddels bestaat het ook 25 jaar. Jonge makers kunnen hier terecht voor begeleiding. Dansateliers ontwikkelt daarnaast programma’s voor autonome choreografen en ondersteunt hen in hun onderzoek. Een creative producer begeleidt de maker bij zijn/haar overgang naar een eigen danspraktijk. De succesvolle choreograaf Connor Schumacher is een goed voorbeeld van het resultaat van deze methode.

Opvallend is dat in Rotterdam het middensegment voor de hedendaagse dans vrijwel ontbreekt. De Antwerpse Ann Van den Broek heeft zich een aantal jaren geleden ook in Rotterdam gevestigd; haar gezelschap Ward/waRD is preferred partner van Theater Rotterdam dat ook ondersteuning biedt.

Culturele betekenis
Urban dance/art
Enkele choreografen zijn al lang actief binnen de hiphop en urban dance en veroveren zich langzaam maar zeker een plek binnen het dansveld in Rotterdam. De RRKC heeft een aantal aanvragen beoordeeld, onder andere van Lloydscompany en Xclusiv Company; deze laatste ontvangt sinds 2017 structurele subsidie. Daarnaast produceert choreograaf Dalton Jansen nu onder de vlag van Productiehuis Theater Rotterdam; hij wordt inmiddels door gevestigde namen als Conny Janssen en Ann Van den Broek omarmd. Andere kleine gezelschappen zoals Mono van Shirin Mirachor en Amenti Collective van Gil Gomez Leal produceren projectmatig en proberen een vaste locatie te krijgen in de stad. Op het gebied van versterking van de hele urban arts sector vervult het HipHopHuis een belangrijke rol. Future in Dance heeft na een eerste periode in het Cultuurplan een eigen locatie gevonden in Rotterdam-Zuid en zoekt verbinding met Conny Janssen Danst. De makers op het gebied van hiphop en urban dance kennen elkaar en kruisbestuivingen vinden plaats. Het is van belang dat de veelheid aan urban dansorganisaties in de stad geen versnippering plaatsvindt. De Raad vindt het nodig dat in de urban dance duurzame verbindingen tot stand komen die de sector uiteindelijk versterken.Theater Rotterdam zou hierin een rol kunnen vervullen.

Festivals en samenwerking
Op het gebied van talentontwikkeling is twee jaar geleden het Dansconcours Rotterdam International Duet Choreography Competition (RIDCC) opgericht; een competitie in duetten. Beginnende choreografen krijgen de mogelijkheid met de gewonnen prijs een choreografie te maken. In de laatste editie deden choreografen uit dertien landen mee. RIDCC is een initiatief van Maya Roest en Mischa van Leeuwen, twee dansers van Scapino Ballet Rotterdam. Het RIDCC werkt met veel partners samen: Scapino Ballet Rotterdam, Conny Janssen Danst, Dansateliers, Maas theater en dans, Codarts, Club Guy & Roni en Theater Rotterdam. Het is een bijzonder initiatief, maar de Raad merkt op dat de urban dansscene binnen dit concours duidelijker in beeld kan komen dan nu het geval is.
Samenwerking uit zich niet alleen in het RIDCC, maar ook in een Dansweek georganiseerd door Theater Rotterdam, voortgekomen uit Rotterdam Danst!
Dansateliers is medeorganisator van Moving Futures, een landelijk, reizend festival. De overige partners zijn De Nieuwe Oost, Random Collision, Dansmakers Amsterdam en DansBrabant. Een nieuwe generatie dansmakers komt in dit festival aan bod en wordt landelijk zichtbaar. Het festival is een goed voorbeeld van een verzameling van krachten binnen de danssector.

Jeugddans en educatie
Een specifiek dansgezelschap voor de jeugd ontbreekt in Rotterdam. Maas theater en dans produceert toonaangevende dansvoorstellingen, maar het grootste deel van het aanbod is gericht op theater. Lloydscompany heeft het inspirerende plan een voorstelling voor peuters te brengen, een groep die in Rotterdam nog nauwelijks wordt bediend.
Danseducatie wordt in Rotterdam al lang en sterk vertegenwoordigd door het Scapino Ballet dat een programma heeft ontwikkeld voor het primair onderwijs en ook Maas biedt educatie aan, evenals Lloydscompany. De educatieve activiteiten binnen urban dance/art zijn sterk. 

Circus en Dans
De ontwikkeling binnen of het samengaan van circus en dans leidt, ondanks de verwantschap, in Rotterdam nog niet tot een gezelschap dat zich daar specifiek op richt. Scapino richt zich op theatrale voorstellingen met circuselementen en Dansateliers zet stappen door de ondersteuning van Kim-Jomi Fisher en Marta Alstadsaeter, een danser en een circusartiest die een boeiende samenwerking zijn aangegaan. Het festival Rotterdam Circusstad heeft in Rotterdam enkele succesvolle edities geprogrammeerd, waarin dans en circus samengaan. De komende jaren zullen de barrières tussen dans en circus hopelijk verder worden geslecht. Codarts heeft inmiddels een bacheloropleiding Circus, waarvan een aantal afgestudeerden doorstroomt naar dansgezelschappen.

Bedrijfsvoering
De bedrijfsvoering van de meeste instellingen in de danssector is grotendeels op orde. Het overgrote deel van het personeel van de twee grote dansgezelschappen wordt betaald volgens de cao toneel en dans. Daarnaast zijn er contracten voor bepaalde tijd of op freelancebasis. Bij organisaties zoals Dansateliers, WArd/waRD en Lloydscompany is fair pay nog niet haalbaar. Organisaties zullen de omvang van hun activiteiten naar beneden moeten bijstellen, om de begroting met fair pay sluitend te krijgen. Over de gehele linie hebben organisaties naast een artistiek leider nu ook een zakelijk leider aangetrokken, wat de bedrijfsvoering ten goede komt. Elke organisatie onderschrijft de Fair Practice Code, maar weinig instellingen reflecteren in hun meerjarenbeleidsplan op de kernwaarden van de code: solidariteit, duurzaamheid, vertrouwen, transparantie en diversiteit. De financieringsmix wisselt, maar bij de meeste organisaties is er een goede mix van subsidie, private en publieke fondsen, inkomsten uit coproducties en directe inkomsten te zien. Opvallend is dat de danssector nauwelijks sponsoren aan zich weet te verbinden. 

Publiek
Deze figuur is gebaseerd op de gegevens van vier van de acht beoordeelde instellingen: Conny Janssen Danst, Dansateliers, Scapino Ballet Rotterdam, Xclusiv Company ¹ .

Deze vier instellingen uit de discipline Dans laat een stevige oververtegenwoordiging zien van publiek van ‘heavy users’. Opgeteld maken deze 48 procent uit van het publieksbereik, terwijl de aanwezigheid van deze publieksgroep in de stad slechts optelt tot 22 procent. De ‘medium users’ worden gemiddeld tot goed bereikt. De publieksgroep ‘light users’ wordt met 40 procent slecht bereikt, zeker ten opzichte van hun 66 procent aanwezigheid in de stad.

De aantallen bezoekers die de verschillende organisaties trekken, liggen ver uit elkaar. Een grote organisatie als Scapino laat in 2020 een landelijke groei zien naar 90.000 bezoekers, Conny Janssen Danst bereikt 35.000 bezoekers en Dansateliers wil groeien naar 25.000 bezoekers per jaar. Kleine dansgezelschappen als Xclusive of WArd/waRD laten nog weinig groei zien. Alle organisaties willen hun publiek verbreden, maar in de aanvragen lichten ze nauwelijks toe hoe ze andere publieksgroepen gaan bereiken.