29 juni 2021
Denken… en nu doen!
De Denktank New Deal werd tijdens de eerste golf van de covid-pandemie in Rotterdam ingesteld door wethouder Kasmi. Dit Rotterdamse initiatief is bijzonder, omdat het gaat om de ideeën van de makers en creatieven die met kunst en cultuur hun brood verdienenen, om ideeën die leiden tot doen.
17 mei 2021 verscheen het rapport van de Denktank: het is een helder en inspirerend verhaal, dat richting geeft in algemene zin: Naast de drie I’s: Innovatie, Interconnectiviteit en Inclusiviteit is de I van Investeren voor de komende jaren zeer belangrijk. En de Denktank onderscheidt drie duidelijke fases: die van Noodsteun, om te behouden wat goed is; die van het Vliegwiel om veelbelovende ontwikkelingen te versterken en te versnellen en die van Transitie om vernieuwing te ondersteunen.
We zijn begonnen
In veel is het advies van de Denktank een aanvulling en versterking van het advies van de RRKC ‘Cultuur in Transitie‘, dat eerder dit jaar verscheen. De Denktank is natuurlijk meer praktisch van inslag, maar blijft in haar advies nog wel overstijgend. Samen echter vormen deze twee adviezen een machtig startblok voor de urgente actie die nodig is.
Historische analogieën zijn altijd link, maar nu we toch bij de New Deal van Roosevelt zijn: hoe ging dat verder? Drie jaar na de start van de New Deal, een heel breed en zeer veelomvattend maatschappelijk programma, vond er voor de kunst en cultuur een doorstart plaats, in de vorm van Project No. 1, onder de Works Progress Administration.
Deze tweede fase gaf antwoord op uitdagingen die ook de Rotterdamse New Deal kent:
Om verandering en verbetering daadwerkelijk te realiseren heb je structuur nodig, binnen die structuur moet een programma zijn, en iemand mandaat hebben en verantwoordelijk zijn voor de uitvoering. Èn: er moet geld zijn.
De New Deal en wat er op volgde waren vooral sociale projecten: het ging om het creëren van betaald werk, met name opdrachten die van blijvende waarde bleken: kunst in de openbare ruimte, oral history, ook in het onderwijs.
Er is het afgelopen jaar heel veel geschreven en gesproken over de waarde van kunst en cultuur voor ons allemaal, vooral in tijden van crisis. Dat was niet nieuw, maar zoals de voorzitter van de Denktank, Mariëtte Hamer ook opmerkt, “de waardering van cultuur in het economische verkeer is zwak”. Met de ‘publieke werken’ van levende makers maak je die waarde zichtbaar in projecten die relevant zijn voor de stad van vandaag. Sterker nog, je kan zo kracht bijzetten bij de zo gewenste beweging van verbinding binnen de sector, maar vooral met de stad daarbuiten, bijvoorbeeld:
- een programma, waarbij alle scholen maandelijks bezocht worden door schrijvers, dichters en spoken word-artiesten;
- een oral history-project voor álle Rotterdammers.
- herleving van een regeling voor kunst in de openbare ruimte/nieuwbouw, voor zowel gemeentelijke als private projecten
- een programma met het ‘Verhaal van de Stad’ in de wijken, een extra stimulans om thuisblijvers naar podium en theater te krijgen
Met zo’n Rotterdams programma maken we de adviezen van de Denktank concreet, en vooral: de toegevoegde waarde van kunst en cultuur en de mensen die dat maken, inzichtelijk.
De ‘Creatieve Kracht’ zijn we zelf
Alle elementen om snel van start te gaan zijn er al: tussen de Denktank New Deal, de RCB en het Directeurenoverleg is genoeg denk- en slagkracht om door en voor de sector een dergelijk programma te maken. Evenals in het inspirerende Amerikaanse voorbeeld, hoeft de overheid (de gemeente) alleen een faciliterende rol te spelen.
En dan het geld. De ervaring van lange jaren in Rotterdam leert, dat de kansen voor een gemeente-fonds waarin particuliere instellingen en charitatieve fondsen participeren, zeer gering zijn. Een programma, geïnitieerd door de gemeente, waarin doelgericht geïnvesteerd kan worden in projecten met een duidelijk omschreven resultaats-doelstelling lijkt aanzienlijk meer kans te bieden (vergelijk de ervaringen met projecten in het sociale veld van Voorgoed). De gemeente en particuliere geldgevers, fondsen en bedrijven gaan elkaar vinden in een gezamenlijk doel, niet in een gezamenlijke pot geld. Voorts moet het mogelijk zijn om gemeentelijke budgetten effectiever op elkaar af te stemmen (vergelijk cultuur- en onderwijsmiddelen bij taalonderwijs).
Het advies van de Denktank New Deal is een opmaat naar het doen van die deal:
- Er is een ‘Sense of Urgency’: actie!
- Daarvoor is stuctuur nodig:
- Verantwoordelijkheid: bij de sector, in het veld
- Programma met concrete projecten
- Betaald werk, verbinding, innovatie door hybriditeit
- Overheid faciliteert
- Parallelle private/gemeentelijke financiering van concrete projecten
Jacob van der Goot
juni 2021