Wereldmuseum

Het Wereldmuseum heeft zich de afgelopen jaren aanzienlijk verbeterd vanuit een bevlogen visie. De Raad heeft veel vertrouwen in de ontwikkeling van het Wereldmuseum. De samenwerking met het Nationaal Museum van Wereldculturen (NMVW) was een goede keuze en blijkt in belangrijke mate bij te dragen aan de versterking van het collectie- en tentoonstellingsbeleid.

Het in gemeenschappelijk beheer brengen van de gemeentelijke collectie en de rijkscollectie, op zich een grote prestatie, oogst waardering van de Raad omdat de musea over en weer veel van elkaar kunnen leren en kennis uitwisselen. De samenwerking met de drie andere partners van het NMVW, het Afrika Museum in Berg en Dal, het Rijksmuseum Volkenkunde in Leiden en het Tropenmuseum in Amsterdam, zet het Wereldmuseum landelijk sterk op de kaart. Het museum is zich bewust van zijn eigen plek en staat open voor nieuwe ontwikkelingen en inbreng van tal van partners.

De programmalijnen zijn coherent met de visie en krijgen een duidelijke uitwerken in de activiteiten. De organisatie beschrijft haar collectiebeleid goed. Daarin maakt het Wereldmuseum een helder onderscheid tussen caring, sharing en developing. Er zijn grote stappen gezet met de registratie van de collectie. De komende jaren wil het museum deze afronden. De eerste tentoonstellingen van het Wereldmuseum tijdens de verbouwing – die in fases verliep en in 2020 helemaal is afgerond – beoordeelt de Raad zonder meer als goed. Verschillend van kaliber, van het laagdrempelige Superstraat tot de diepgravende tentoonstelling Dossier Indië, oogsten ze lof van het publiek en de media.

Uit de aanvraag blijkt dat cultuureducatie voor het Wereldmuseum een prioriteit is. De Raad waardeert dat het museum in zijn onderwijsprogramma’s de ontwikkeling van identiteit en wederzijds begrip wil stimuleren. Het Wereldmuseum biedt programma’s voor verschillende onderwijstypen waaronder het speciaal onderwijs en het mbo. Naast kennisoverdracht is er aandacht voor persoonsvorming en burgerschap. Het Wereldmuseum streeft naar een groei van het aantal leerlingen, van de huidige 3.000 tot 5.000 naar een stabiel gemiddelde van 10.000 tot 12.500 deelnemers per jaar.

Kindertentoonstelling Superstraat valt in het bijzonder op en spreekt zeer tot de verbeelding. Het is een (fictieve) Rotterdamse straat en de hoofdpersonages in de tentoonstelling zijn gebaseerd op (echte) Rotterdammers.
Talentontwikkeling toont het museum in zijn verbinding met jonge, cultureel diverse makers. De Raad is benieuwd hoe deze verbinding zich ontwikkelt en wat het museum hiervan zal leren.

Het Wereldmuseum functioneert bedrijfsmatig goed. De positie aan het begin van de huidige Cultuurplanperiode was ronduit slecht, maar het museum voerde in de afgelopen jaren een intensief professionaliseringstraject door. Nieuw personeel, een verbouwing en een modernisering van de bedrijfsvoering met navenante governance verrichtten wonderen. De Raad complimenteert het Wereldmuseum hiermee. Ook café en museumwinkel zijn up-to-date. De kosten van de tentoonstellingen zijn nog betrekkelijk hoog, wat begrijpelijk is aangezien het museum uit een nul-situatie komt.

Fair pay
Over fair pay kan de Raad weinig opmerken. De (vaste) medewerkers worden betaald conform de museum-cao. De Raad leest dat het aantal fte’s toeneemt, terwijl de personele lasten minder mee stijgen. De aanvraag en begroting verklaren dit niet nader.

Financieringsmix
De financieringsmix is volgens de Raad (nog) niet in balans. Het aandeel van de subsidie in de totale inkomsten is 80%. Vergeleken met de uitgangspositie heeft het Wereldmuseum echter grote stappen gezet, waardoor de verwachting reëel is dat de eigen inkomsten de komende jaren zullen stijgen. Die stijging zal moeten komen van meer publiek, commerciële activiteiten en toegenomen kansen voor sponsorwerving en mecenaat.

Het Wereldmuseum scoort goed op inclusiviteit. De Raad vindt het positief dat het museum inclusief programmeert. Dat blijkt uit het tentoonstellingsaanbod, met de laagdrempelige Superstraat voor kinderen en hun ouders van verschillende culturele achtergronden, een te ontwikkelen tentoonstelling over gender en de tentoonstelling Dossier Indië. Maar inclusief is het museum ook in zijn collectiebeleid door in samenspraak met publieksgroepen in de stad de collectie te interpreteren én te verrijken. Ook toont het museum een inclusieve ambitie met de Extended family. Daarin werkt het museum samen met creatieve makers die met dezelfde thema’s werken als het museum, bijvoorbeeld globalisering, kolonialisme en migratie.

De ambities om meer publiek te bereiken zijn volgens de Raad realistisch. Binnen de komende vier jaar is het misschien nog niet haalbaar, maar uiteindelijk zou het Wereldmuseum de grens van 100.000 bezoekers willen passeren. Na een vergelijking van de bezoekerscijfers van de andere drie musea in het NMVW lijkt dit ook aannemelijk: Leiden 160.000, het relatief kleine museum in Berg en Dal 65.000 en Amsterdam 200.000.

Het valt de Raad op dat het Wereldmuseum ‘stedelijke toekomstbouwers’ niet noemt als potentiele publieksgroep. Hierop zou het volgens de Raad meer kunnen inzetten. De primaire doelgroepen ‘klassieke kunstliefhebbers’, ‘elitaire kunstliefhebbers’ en ‘stadse alleseters’ zijn namelijk weinig divers. Deze samenstelling van het publiek is te herleiden tot enkele jaren terug, toen het Wereldmuseum zich nog profileerde als een kunstmuseum. Daarvan heeft de huidige organisatie afstand genomen.  Deelnemers aan de educatieve activiteiten, waaronder Superstraat, zijn juist uiterst divers. De Raad verwacht dat het museum voor de komende jaren dankzij het nieuwe inclusieve beleid meer verschillende doelgroepen kan bereiken.

Qua personeel kan het museum nog diverser worden. De huidige inclusieve missie, visie en ambities die blijken uit de programmering en samenwerking met partners, verwacht de Raad ook in de personeelsformatie. Meer diversiteit in de eigen organisatie probeert het museum te realiseren met trainingsprogramma’s voor medewerkers, de invulling van vacatures en het bewust aandacht besteden aan taalgebruik.

Het Wereldmuseum toont vertrekkend vanuit zijn huidige beleidsvisie een innovatieve kracht in verschillende nieuwe activiteiten, bijvoorbeeld met het aankaarten van thema’s rondom dekolonisatie. Het NMVW, waarvan het Wereldmuseum deel uitmaakt, begon als een van de eerste instellingen met herkomstonderzoek. Ook vernieuwend is de actieve dialoog met Rotterdamse publieksgroepen en creatieve makers in de Extended family. Sommige activiteiten beginnen pas net en hebben hun succes nog niet kunnen bewijzen. Door te innoveren vernieuwt het museum zichzelf; daarin ligt zijn kracht.

Het Wereldmuseum werkt samen met veel partners, van groot tot klein: educatieve partners, financiële partners, partners in de publieksprogrammering en onderzoekspartners. Het museum benut de partnerschappen om meerwaarde voor de stad te creëren.

Met de eigen Superstraat toont het museum al een grote verbondenheid met de stad en haar bewoners. Met andere musea bestaat weinig samenwerking. Een samenwerking met Museum Rotterdam zou interessant kunnen zijn. Beide musea willen de bezoekers inspireren tot burgerschap en zijn actief met collecting the city. Ze stemmen al af wat ze verzamelen maar er blijft een grijs tussengebied bestaan.

Als platform voor talentontwikkeling moet het Wereldmuseum zich nog bewijzen. In de samenwerking met de Extended family en mogelijke andere partners toont het museum zich als een open instelling waar jong talent zich verder kan ontwikkelen. Over de manier waarop bevat de aanvraag nog weinig informatie.